Zadanie: Konserwacja i restauracja rzeźby "Dziewczyna z mangustą" autorstwa Melchiora Zapolnika wraz z właściwą ekspozycją i zagospodarowaniem terenu/otoczenia

25.10.2024 r. -uroczyste odsłonięcie odrestaurowanej rzeźby "Dziewczyna z mangustą" Melchiora ZAPOLNIKA.

W uroczystości wzięło udział ponad 60 osób. Przybyli przedstawiciele władz Miasta, członkowie Rady Kultury, artyści, miłośnicy sztuki, uczniowie i studenci, członkowie SARP, mieszkańcy miasta, dawni przyjaciele i koledzy zmarłego w 1993 r. artysty.

W uroczystości odsłonięcia uczestniczył też wykonawca badań konserwatorskich i restauracji rzeźby dr hab. Piotr Niemcewicz prof. UMK w Toruniu.

Uroczystość odsłonięcia rzeźby stanowiła zakończenie wykonania zadania: Konserwacja i restauracja rzeźby "Dziewczyna z mangustą" autorstwa Melchiora Zapolnika wraz z właściwą ekspozycją i zagospodarowaniem terenu/otoczenia.
Dofinansowano ze środków programu własnego Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pn. Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej - 2024 pochodzących z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Beneficjent: Stowarzyszenie Architektów Polskich Oddział Koszalin
Wartość dofinansowania: 68050,00 zł
Całkowita wartość inwestycji: 76050,00 zł

Melchior Zapolnik - [dla znajomych Melo] urodził się w podbiałostockiej wsi w 1933 roku. Ukończył studia w 1960 roku na ASP w Warszawie na Wydziale Rzeźby. Uzyskał dyplom u prof. Jerzego Jarnuszkiewicza w 1961 roku. W Koszalinie współpracował z Pracownią Sztuk Plastycznych w zakresie rzeźby i sztuki użytkowej. Mieszkał i tworzył w Koszalinie w latach 1965-79. W 1968 otrzymał nagrodę Prezydium WRN w dziale rzeźby za "najlepsze dzieło roku". W 1976 brał udział w II Triennale poświęconym sztuce metaforycznej „Nasz czas-metafora-tendencje”, eksponowanym w warszawskiej Zachęcie. W 1979 wyjechał do Berlina, gdzie zmarł w 1993 roku. Zajmował się malarstwem, rzeźbą i rysunkiem. Otrzymywał liczne nagrody i wyróżnienia w konkursach. Autor m.in.: - pomnik: Ku czci poległych żołnierzy radzieckich w Koszalinie - współtwórca (1967), - pomnik symbolizujący przełamanie pierścienia umocnień Wału Pomorskiego w Szczecinku (1967), - pomnik „Bohaterskim Żołnierzom Armii Radzieckiej Poległym w Walce o Wyzwolenie Kołobrzegu” (1970) – zburzony w 2009 roku, - rzeźba "Dziewczyna z mangustą" w Koszalinie (1977), - rzeźby [bez tytułu] w Koszalinie (1978).

Rzeźba "Dziewczyna z mangustą" to akt młodej dziewczyny o egzotycznej urodzie, delikatnych, nieco wystylizowanych kształtach, z rozwianą prowokacyjnie "burzą włosów", po której ciele wspina się niewielki, ale drapieżny afrykański ssak - mangusta. To piękna, głęboko humanistyczna, pozbawiona aspektów politycznych rzeźba artysty, który w roku 1979 wybrał twórczą działalność poza granicami kraju. Rzeźba jest znana lokalnej społeczności, stanowi stały, ugruntowany element przestrzeni publicznej. Powstała w 1977 r. Początkowo ozdabiała wnętrze pawilonu wystawowego BWA. W połowie lat 80-tych XX w. została ustawiona w sąsiedztwie pawilonu na skarpie przy ul. Piastowskiej. Mimo swojej ideologicznej neutralności jest to rzeźba, która była na przestrzeni lat, elementem stałych spontanicznych działań niezidentyfikowanych osób, np. całościowych przemalowań (kilkakrotnie zmieniała swój kolor - grafitowy, złotobrązowy, różowy, biały) a także wielokrotnych aktów wandalizmu w postaci różnego rodzaju domalowań, często niecenzuralnych. Wielokrotne przemalowania o wątpliwej jakości spowodowały, że rzeźba ulegając gwałtownemu zniszczeniu stała się symbolem braku dbałości o przestrzeń publiczną. Jej konserwacja i przywrócenie nieodległej świetności, wpłynęło natychmiast korzystnie na kształtowanie estetyczne przestrzeni publicznych. Oddało rzeźbie również należną rangę.

Skrócony opis prac konserwatorskich:
1. Demontaż rzeźby i przewiezienie do Centrum Badań i Konserwacji Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
2. Rozklejenie rzeźby wzdłuż szwu technologicznego na dwie części.
3. Oczyszczenie powierzchni rzeźby z mikroorganizmów i powłok wtórnej farby metodą mechaniczną i środkami chemicznymi.
4. Dezynfekcja rzeźby przy pomocy środka biobójczego dostosowanego do rodzaju występujących tutaj mikroorganizmów.
5. Wzmocnienie osłabionej struktury rzeźby przy pomocy związków krzemoorganicznych.
6. Uzupełnienie ubytków i odtworzenie brakujących fragmentów formy rzeźbiarskiej przy pomocy odpowiednio dobranych zapraw na bazie żywic sztucznych opracowanych w oparciu o wyniki specjalistycznych badań technologicznych.
7. Wykonanie odpowiedniej konstrukcji wzmacniającej (stelaż) i zamieszczenie jej we wnętrzu w dolnej partii rzeźby umożliwiającej jej ponowne, stabilne osadzenie w postumencie.
8. Sklejenie dwóch części rzeźby w jedną całość.
9. Zabezpieczenie powierzchni całej rzeźby i pokrycie warstwą farby nawiązującej do oryginalnej, autorskiej kolorystyki.

fot.: Agnieszka Orłowska, Wojciech Subalski, Marek Perepeczo